Archive for Kwiecień, 2012

DOWCIP I ŻART

Anglicy opowiadają anegdotę o pewnym gentelmanie, który uciekając się do żartu uniknął przykrej dyskusji z żoną. Ów osobnik wracając nad ranem do domu w stanie lekkiego podniecenia alkoholowego na­tknął się na swoją połowicę czekającą na niego z kijem golfowym. Nie tracąc głowy zapytał: ?Co? Tak wcześ­nie idziesz grać w golfa???!” Żona, mając poczucie hu­moru, zrezygnowała [...]

ALUZJĘ TRZEBA ZROZUMIEĆ

Niekiedy w dyskusji zamiast bezpośredniego przed­stawienia swego zdania używamy aluzji, licząc na do­myślność współuczestników. Jeżeli w czasie dyskusji przy okazji zbyt daleko idących subtelności i wyróż­nień pojęciowych, z cicha pęk, wspominamy o dziele­niu włosa na czworo, aluzja będzie niedwuznaczna i wyrazi dobitnie nasz stosunek do charakteru tych rozważań. Można oczywiście wyrazić się bardziej mgli­ście. Na [...]

TAJNIKI INTERPRETACJI

Charles de Coster (1827?1879) opisując przygody Dyla Sowizdrzała m.in. opowiada, jak kupował on na jarmarku konia. Otóż wierzchowiec wart był 50 tala­rów. Wobec czego Dyl dał handlarzowi połowę należ­ności i powiedział: ?25 talarów będę ci winien”. Po pewnym czasie handlarz, który nie otrzymał należnej mu sumy, podał Dyla do sądu. W sądzie Sowizdrzał tłumaczył się, [...]

KUKUŁCZE JAJO

Nie zawsze stawiamy kropkę nad ?i”, ciągnąc jakiś wywód do samego końca. Dla przekonania rozmówcy wystarcza niekiedy przedstawienie przesłanek, z któ­rych sama wyciągnęła by wnioski ,,(…) Zwykle postę­puje się na odwrót ? pisze Schopenhauer ? przez gorączkowość, pośpiech i chęć posiadania słuszności jakim bądź sposobem, wykrzykujemy z hałasem wnio­sek przed człowiekiem, który trzyma się właśnie [...]

METODA PODSTAWIEŃ

Czytelnik z powodzeniem może rozwijać dalej za­sadę wymiany i znaleźć wiele innych przykładów tak­tyki, która opiera się na prostym zastępowaniu pew­nych elementów innymi elementami. Ale świadomie pomijaliśmy takie wypadki, w których przedmiotem zamiany jest człowiek. Obecnie zajmiemy się właśnie pominiętymi przykładami, które naszym zdaniem świadczą o istnieniu ogólnej taktyki stosowanej przy przekonywaniu, nazwanej tu umownie [...]

NA ZASADZIE WYMIANY

Bliskim krewnym insynuacji jest argumentacja pro­wadzona na zasadzie wymiany. O ile w pierwszym wypadku mieliśmy do czynienia z ?darowizną”, o tyle w drugim zetkniemy się z najrozmaitszymi formami wymiany. Jak to wygląda w dyskusji i na czym ona polega? 1. Zmiana tematu. W trakcie dyskusji przezorny dyskutant niepostrzeżenie zmienia jej przedmiot, np. przy pomocy dygresji [...]

INSYNUACJA

Jednym z nieuczciwych ?chwytów” dyskusyjnych, jest insynuacja. W dawnym prawie rzymskim insynuacja wiązała się z aktem darowizny. Obecnie również mamy do czynienia ze swego rodzaju ?darowizną”. Otóż osoba insynuująca obdarza swego przeciwnika bynajmniej nie pożądanym ?podarunkiem”, mając na celu podwa­żenie jego pozycji i zaatakowanie twierdzeń. Insynua­cja dotyczy przeważnie: motywów, które jakoby są przyczyną takich a [...]

ZE SKRUPUŁAMI CZY BEZ SKRUPUŁÓW

Nieuczciwy przeciwnik ma niewątpliwą przewagę nad swym partnerem, który stosuje się do reguł dy­skusji. Używając bowiem tego rodzaju argumentów, jak ad ignorantiam, może łatwo go nie tylko pokonać, ale i przekonać. Rozróżniamy więc dwa zasadnicze ro­dzaje sporu: Walka ?fair”, gdzie obie strony stosują się do przyjętych zasad dyskusji, kierują się nie tylko chęcią zwycięstwa, lecz [...]

JAK W KAŻDEJ WALCE

Mamy już dość pokaźny zasób argumentów, który w razie potrzeby potrafimy niewątpliwie jeszcze wzbo­gacić. Ale dotychczas nie zastanawialiśmy się szerzej nad taktyką, a mianowicie nad tym, w jaki sposób’ pojedyncze argumenty są łączone i stosowane przy przekonywaniu. A to jest już inny teren; o ile przed­tem zaznajamialiśmy się z ?produkcją” argumentów i staraliśmy się je [...]

ARGUMENT OBUSIECZNY

Nasz przegląd argumentów zakończymy wyróżnia­jąc uzasadnienia ambiwalentne. O tego rodzaju argu­mentach obusiecznych była już mowa przy okazji re­toryki. Używał ich Koraks i innym radził, by starali się w każdym argumencie przeciwnika godzącym w nas dostrzec ?ostrze” przeciwko jemu samemu. Obusiecznym argumentem operował Amerykanin z klasycznej anegdotki, który wyrzucał swemu synowi złe stopnie, mówiąc, że Jerzy [...]