Archive for the ‘Ogólne prawidła dyskusji’ Category

ZAMIERZENIA A WYNIKI

Niewłaściwe byłoby założenie, że dyskusja musi ko­niecznie dać jakiś pozytywny rezultat. Dość często zdarza się, że wstępna dyskusja stwierdza, iż zagad­nienie zostało źle postawione. Oto na przykład w wy­niku rozważań, argumentów i kontrargumentów obra­dujący doszli do wniosku, że projekt budowlany po­siada szereg wad i nie może być przyjęty. Wynik ten jest równie pożyteczny, chociaż nie [...]

SZTUKA ZADAWANIA PYTAŃ

Bajkopisarz i satyryk Ignacy Krasicki (1735?1801) w bajce ?Mądry i głupi” tak pisał: Pytał głupi mądrego: ?Na co rozum zda się?” Mądry milczał; gdy bardziej naprzykrzał się, Rzekł mu: ?Na to się przyda, według mego zdania, Żeby nie odpowiadać na głupie pytania”. Pytania niewątpliwie trzeba umieć zadawać, by nie narazić się na taki zarzut. Dlatego [...]

ADWOKAT DIABŁA

W pewnym przypadku dla lepszego przedyskutowa­nia sprawy, co do której wszyscy są jednego zdania i nie ma zasadniczej rozbieżności poglądów, jeden z dyskutantów podejmuje się ?wyszukiwania dziury w całym” i zaczyna metodycznie lub na chybił tra­fił ?przyczepiać się” do poszczególnych elementów problemu. Mówi się, że ów dyskutant występuje w ro­li adwokata diabła. Skąd pochodzi ta [...]

SAMOKONTROLA

W czasie dyskusji doświadczony dyskutant waży swoje słowa i nie formułuje swoich kontrargumentów w sposób, który by uraził współuczestników. Na więk­szą swobodę słowa można sobie pozwolić przy prze­konywaniu kogoś w cztery oczy; w większym gronie obowiązuje osobisty szacunek, grzeczność i układność. Nie znaczy to jednak, że taka postawa automatycznie wyklucza wówczas krytykę i opozycję wobec [...]

DYGRESJA

W czasie dyskusji niejednokrotnie uczestnicy odcho­dzą od tematu i mówią coś, co według ich mniemania z nim bezpośrednio się wiąże, znajdują, jak to się po­tocznie mówi, jakieś ?a propos”. Zdarza się oczywi­ście, że dyskutujący rozwija dygresję ni w pięć, ni w dziesięć, bo się akurat nasunęło skojarzenie i ?po­zwala sobie” nim się podzielić. W związku [...]

ZABIERANIE GŁOSU

W spontanicznej dyskusji z udziałem małej liczby osób zabieranie głosu odbywa się samorzutnie. W dy­skusji prowadzonej przez przewodniczącego powie­dzieć swoje zdanie można dopiero po otrzymaniu jego zezwolenia: w kwestii formalnej ? poza kolejnością zgłoszeń do dyskusji; w kwestiach merytorycznych ? dotyczących roz­trząsanego tematu ? według kolejności zgłoszeń. W wyjątkowych wypadkach, na prośbę dyskutanta i z [...]

?Zwischenruf”

Jeżeli w trakcie czyichś wywodów ktoś wtrąci jakieś pojedyncze zdanie czy nawet słowo popierające sta­nowisko przedmówcy lub je dyskwalifikujące, mówi­my, że był to ?Zwischenruf”. Słowo pochodzi z języka niemieckiego i znaczy dosłownie ?między-okrzyk”. Gdy się mówi, że w czasie obrad z sali padały ?zwischenrufy”, to znaczy, że przerywano mówcy okrzy­kami wyrażającymi aprobatę czy dezaprobatę tego, [...]

TECHNIKA SŁUCHANIA

Dyskutant powinien umieć nie tylko przekonywać, lecz także słuchać wywodów innych i umieć odróżniać prawdę od fałszu, słuszne myśli od niesłusznych, śle­dzić prawidłowość toku wywodów. Plutarch w swoich pismach ascetycznych pisał m.in. O gadulstwie i zwracał uwagę na to, że ogromnym mankamentem ludzkim jest nieumiejętność słuchania. ?Jest to wszak dobrowolna głuchota i sądzę ? pisze [...]

ZROZUMIEĆ TO, CO NAJWAŻNIEJSZE

Dyskutujący powinien swoje myśli tak przedstawić, by przekonywany zrozumiał tok rozumowania i ar­gumenty, z drugiej strony słuchacz ma obowiązek zro­bić maksymalny wysiłek i pojąć to, co mówi się do niego. Wprawdzie Demokryt (V?IV w. p.n.e.) radził: ?Nie staraj się zrozumieć wszystkiego, bo wszystko stanie się niezrozumiałe”, ale miał on chyba na myśli regressum ad infinitum, [...]

CIĘŻAR DOWODU

Kto wysuwa jakieś twierdzenie zgodnie z zasadą racji dostatecznej, musi je uzasadnić. Dyskutant liczy się bowiem z krytycyzmem adresata. Mówimy wtedy, że na nim spoczywa ciężar dowodu ? po łacinie na­zywa. się to onus probandi. Jakie mogą być reguły związane z ciężarem dowo­du w dyskusji. Oczywiście możliwe są dwie ewen­tualności: Przekonywający wysuwa pewną tezę i [...]