W pierwszym artykule między innymi była mowa o strukturze argumentacji. Wyróżniliśmy wtedy dwa jej człony ? żądanie oraz argument. W żądaniu na­tomiast stwierdziliśmy obecność tezy. Ze względu na to, że w czasie dyskusji słownej operuje się tezami, tj. jakimiś twierdzeniami wyrażonymi zdaniami albo dającymi wyrazić się w zdaniach, często przestajemy pamiętać, iż teza mieści się [...]

Nie pomoże najpiękniejsza wymowa, jeżeli twier­dzenia nasze nie będą należycie uzasadnione. Dysku­sja bowiem może być rzeczowa i skuteczna tylko w wypadku, gdy uczestnicy wspierają wygłaszane zda­nia innymi zdaniami, które nie budzą sprzeciwu, a nie podają szeregu prawd do wierzenia. I tak się dzieje nie tylko w dyskusji, lecz przy wszelkich formach przekonywania. Engels pisał, że [...]

Po wyborze przewodniczącego i zagajeniu dyskusji przez referenta, niekiedy zabiera jeszcze głos korefe­rent, druga osoba przedstawiająca zagadnienie z in­nego punktu widzenia. Czasami koreferent jest opo­nentem w stosunku do referenta. W dobrze zorgani­zowanej dyskusji zarówno tezy referenta albo nawet tekst referatu jak również tezy koreferenta czy tekst koreferatu są uprzednio podane do wiadomości dysku­tantów. Wówczas po [...]

W dyskusji spontanicznej, jaka wywiązuje się po­między dwiema lub kilkoma osobami, ta, która ją roz­poczyna, formułuje problem, może być uważana za referenta zagajającego wspólne rozważania. W dysku­sjach zorganizowanych referent jest z góry wyzna­czony i wprowadza wszystkich uczestników w proble­matykę, zazwyczaj krótszą lub dłuższą ? nie przekra­czającą jednak godziny ? wypowiedzią. W niektórych wypadkach dyskusja odbywa [...]

O ile dyskusja w małym gronie prowadzona jest samorzutnie, o tyle większy zespół organizuje ją za­zwyczaj zgodnie ze sposobem parlamentarnym. Wów­czas przedstawiciel organizatorów spotkania przepro­wadza wybór przewodniczącego, który ma pokierować całością dyskusji. Zazwyczaj wybiera się na przewod­niczącego osobę, która cieszy się pełnym zaufaniem i odznacza się doskonałą znajomością tematu dyskusji. Zadanie przewodniczącego oraz jego postawa [...]

Zanim rozpocznie się dyskusja, zanim nastąpi wy­miana zdań, należy dość szczegółowo określić jej za­kres. Nie można sobie powiedzieć, że będziemy dysku­towali na przykład o prawie karnym, o estetyce, o go­spodarce narodowej, o fizyce, albo o czymś ,,w ogóle”. Należy w miarę możności teren dyskusji zacieśnić, jeżeli chcemy, by dała ona nam jakieś wnioski, na które [...]

W wypadku dyskusji, która wywiązała się przy­padkowo pomiędzy dwoma lub kilkoma osobami, by­wa często stosowane prawo wymiany tematów, wyni­kające z zasady wzajemności. To znaczy, że dyskutant po wysłuchaniu naszych wywodów, niekiedy mało go obchodzących, może z kolei poddać naszej krytyce i ocenie problemy, które go żywo interesują. Ale w wielkich zespołach, które dyskutują na temat [...]

Przed rozpoczęciem dyskusji należy sobie jasno uświadomić, że w momencie rozpoczęcia z kimś dy­skusji, jak gdyby podpisujemy zobowiązanie wysłu­chania jego kontrargumentów. Dobra rada głoszona przez Murzynów ze szczepu Hausa brzmi: ?Nie chcesz słuchać, nie dawaj powodu do mówienia”. O tym wszystkim trzeba pamiętać jeszcze przed wszczęciem dyskusji. Dawni Rzymianie zamykali prawo repliki w lapi­darnym: audiatur [...]

Aby doszło do wymiany zdań, do wzajemnego prze­konywania się, niezbędny jest bezpośredni kontakt. Zawsze jednak należy się dobrze zastanowić przed rozpoczęciem dyskusji, czy z daną osobą warto rozpo­czynać spór. Dawni teoretycy i praktycy zwracali szczególną uwagę wszystkim palącym się do dysputy, że nie należy się w nią wdawać z byle kim, podobnie jak nie wypada [...]

W wyniku wielowiekowych dyskusji naukowych, politycznych, religijnych itd., na których niestety nie poprzestawano i często przenoszono dalszy ich ciąg na pola bitew, wypracowano ogólne zasady prowa­dzenia walki na słowa, jak i walki zbrojnej. Przy bliższym bowiem zajęciu się strategią wojenną i taktyką, stosowaną w sporach słownych, wychodzi na jaw daleko idąca zbieżność zasad sztuki prowadzenia [...]