Ponieważ teren sztuki przekonywania obejmuje przede wszystkim żywą wymianę argumentów między ludźmi, nie będziemy się zajmowali dyskusją czło­wieka indywidualnego z samym sobą. Jest to bowiem forma pracy umysłowej, kiedy osoba namyślająca się zadając sobie pytanie, szuka właściwego rozwiązania niepokojącego ją problemu albo kiedy przygotowuje się do wymiany poglądów z kimś, czyje stanowisko stara się sobie [...]

Ponieważ dyskusje ustne mają zawsze charakter improwizacji, często zapobiega się przypadkowości wypowiedzi, wymagając od uczestników przygotowa­nia głosu w dyskusji na piśmie. Takie dyskusje mie­szane bywają otwierane odczytaniem streszczeń re­feratu i koreferatu, gdyż pełny ich tekst podany został do wiadomości dyskutantów przy zaproszeniu do udziału i prośbie o wypowiedź. Czytanie bowiem do­brze znanego wszystkim tekstu nie [...]

W wypadku, kiedy dyskusję należy objąć bardzo dużą liczbę osób, a ma ona być wyczerpująca i sku­teczna, nie można organizować dyskusji jednostopniowej, to znaczy zbierać wszystkich uczestników w jed­nym pomieszczeniu i zapraszać do kolejnego zabrania głosu. Nie każdy jest obyty z występami przed więk­szym audytorium i większość dyskutantów nie wstę­puje na mównicę, obawiając się tremy. [...]

Jednym z rodzajów dyskusji wyróżnianym nie ze względu na formę prowadzenia, lecz na tematykę, jest drenaż obaw i zastrzeżeń, nazywany także ?obiektyw­nym ustaleniem ryzyka”. W wypadku, kiedy zespół jakiś nurtują liczne obawy, niepewności, wątpliwości przed podjęciem jakiejś decyzji czy już po jej po­wzięciu, organizuje się dyskusję prowadzoną przez przewodniczącego najczęściej w podobny sposób, jak dyskusja [...]

Wolna dyskusja jest organizowana wówczas, gdy zachodzi daleko idąca dysharmonia pomiędzy poszcze­gólnymi członkami jakiegoś zespołu, na przykład roz­bieżność zdań pomiędzy członkami kierownictwa, przy czym jeden do drugiego ma pretensje i należy je wy­jaśnić a atmosferę oczyścić. Chodzi wtedy o to, by jeden drugiemu wygarnął wszystko, co mu się nie po­doba w jego postępowaniu, by wypowiedział [...]

Dyskusja najwyraźniej stała się formą pracy zespo­łowej. Omawialiśmy pracę sędziów, którzy na podsta­wie oceny argumentów i kontrargumentów stron mu­sieli wydać sprawiedliwy wyrok. Zajmowaliśmy się dysputą scholastyczną, która z biegiem czasu z jało­wych sporów słownych przekształciła się w dyskusję naukową. Trzecią wreszcie formą, której poświęciliś­my uwagę, była powszechnie obecnie przyjęta forma dyskusji parlamentarnej. Rozwój przedsiębiorstw pro­dukcyjnych, [...]

Z historii wiemy dobrze, że rzadko który panujący obywał się bez rady doświadczonych mężów. Ci zaś rozmaitymi sposobami przekonywali swego władcę, że należy tak a nie inaczej postępować. Jeden radził, że należy na przykład rozpocząć wojnę, inny doradzał pertraktacje pokojowe. Kiedy rada królewska prze­kształciła się w sejm i senat, a z czasem powstały parlamenty obywające [...]

Kiedy jakaś przewlekła dyskusja staje się jałowa i do niczego nie prowadzi, mówimy z przekąsem, że to jest dyskusja akademicka albo dysputa schola- styczna. Być może, nie zdajemy sobie nawet spra­wy, że nazwa ta używana obecnie w ujemnym sensie bierze początek ze sporów ćwiczebnych organizowa­nych przez starożytnych nauczycieli wymowy. Było to praktyczne zastosowanie tzw. metody [...]

Jedną z bardzo dawnych form rozstrzygania sporów jest przedstawienie sprawy przez zainteresowane stro­ny neutralnemu arbitrowi. Kiedy bywa mowa o tego rodzaju sporach, przychodzi nam na myśl przede wszystkim sąd. Kiedyś obowiązki sędziowskie spra­wował sam władca, później wyznaczał on swoich za­stępców, którzy rozpatrywali skargi, orzekali o winie, wyznaczali karę, przyznawali rację jednej ze stron. Dziś sąd [...]

Otrzymaliśmy w spadku po naszych przekonywają­cych się przodkach rozliczne formy dyskusji. Niektóre z nich przetrwały do dziś i są nadal uprawiane, dalej rozwijane, inne zostały zarzucone. Do tych form za­niedbanych należy spór wojowniczy, uprawiany nie­gdyś z takim zapałem przez filozofów ze szkoły megarejskiej, sofistów, dialektyków i retorów starożyt­nych. Na pytanie, czy spór wojowniczy należy odsądzić [...]