PRÓBY STWORZENIA NAUKI I UMIEJĘTNOŚCI SYNTETYCZNEJ

Znamy powiedzenie, że historia kołem się toczy. Kiedyś w starożytności nauka była jedną całością, obejmowała również umiejętność przekonywania, roz­maicie ? jak wiemy ? nazywaną. Arystoteles zapo­czątkował rozczłonkowanie wiedzy na poszczególne dyscypliny. Z biegiem czasu stało się oczywiste, że po­prawnością myślenia, a więc jednocześnie skuteczny­mi formami przekonywania ludzi, powinna zająć się logika; ocenami celów przekonywania z punktu wi­dzenia godziwości lub niegodziwości ? etyka; pra­widłowością mowy ? gramatyka; pięknem wygłoszo­nych słów ? stylistyka, teoria literatury czy estetyka; treścią argumentów ? filozofia i nauki szczegó­łowe, w zależności od zawartości treściowej wywodów. W ten sposób sztuka przekonywania i dyskusji zosta­ła rozparcelowana tak gruntownie, że zeszła z hory­zontu nauki. Ale nie znikła z obszaru zainteresowań obecnych pokoleń. Od czasu do czasu pojawiają się próby nawiązania do niej od strony teoretycznej i praktycznej.

Filozofowie belgijscy Chaim Perelman i Olbrechts- Tyteca próbują stworzyć syntetyczną ?nową retory­kę”, która by była teorią argumentacji. Poglądy ich przedstawione zostały w dwóch podstawowych dzie­łach pt. Retoryka i filozofia oraz Traktat o argumen­tacji. W drugim dziele zajmują się badaniem racjo­nalnych sposobów argumentacji, które nie ogranicza­ją się tylko do form stosowanych w logice formalnej. Znaczy to, że argumenty przez nich rozpatrywane nie należą wyłącznie do sfery rozumowej według klasycz­nego rozróżnienia Pascala, lecz przekraczają ją, wcho­dząc na teren woli i uczucia. A autorów belgijskich interesują argumenty drugiego rodzaju, które zostały społecznie ugruntowane i przyjęte, jak np. argumenty oparte na autorytecie lub argumenty poświadczone cierpieniem.

Poza nimi problematyką przekonywania od strony teoretycznej, ale związanej ściśle z praktyką, zajmu­ją się autorzy anglosascy, przede wszystkim amery­kańscy.

Sztuką perswazji zajmują się m.in. W. C. Minnick, W. L. Brembeck, W. S. Howell; twórczą dyskusją ? R. L. Cortright, G. L. Hinds, T. Fansler; dyskusją i argumentacją ? A. C. Craig, J. H. Mc Burney, K. S. Hance, N. E. Miller, W. M. Satlet; inni zaś, jak R. L. Scales, T. M. Newcomb, E. L. Hartley i R, H. Simpson interesują się na przykład skutecznością ar­gumentów w zależności od taktyki i kolejności ich przytaczania, krytycznością i bezkrytycznością przyj­mowania argumentacji, motywami, jakie sprawiają, że pewne argumenty są przyjmowane, inne odrzuca­ne itp.

Oprócz tego istnieje specjalna literatura poświęcona technice dyskusji, dyskusji jako formie pracy zespoło­wej w zastosowaniu do różnych dziedzin ? pracy naukowej, nauki o kierownictwie i zarządzaniu itd. Tytuły prac wymienionych wyżej autorów, jak rów­nież innych zajmujących się wspomnianą tu tematyką, znajdą czytelnicy w bibliografii zamieszczonej na końcu książki. Otóż przy pisaniu tej książki autor korzystał ze wszystkich dostępnych mu źródeł w celu stworze­nia pewnej syntezy sztuki przekonywania, dyskusji, sporu itp., wkraczającej na teren prakseologii, socjo­logii i psychologii; syntezy przydatnej współczesnemu czytelnikowi nie tylko ze względów poznawczych, ale przede wszystkim praktycznych.

Both comments and pings are currently closed.

Comments are closed.