W dyskusji spontanicznej, jaka wywiązuje się po­między dwiema lub kilkoma osobami, ta, która ją roz­poczyna, formułuje problem, może być uważana za referenta zagajającego wspólne rozważania. W dysku­sjach zorganizowanych referent jest z góry wyzna­czony i wprowadza wszystkich uczestników w proble­matykę, zazwyczaj krótszą lub dłuższą ? nie przekra­czającą jednak godziny ? wypowiedzią.

W niektórych wypadkach dyskusja odbywa się bez. referenta, a zagajenie należy do obowiązków prze­wodniczącego.

Referent może zająć dwojakiego rodzaju postawę:

1. Przedstawić możliwie wyczerpująco rozmaite punkty widzenia a rozstrzygnięcie, który pogląd jest słuszny, pozostawić dla dyskutantów.
2. Wysunąć i starać się obronić swoją własną tezę, pozostawiając uczestnikom dyskusji przedstawienie innych poglądów i krytykę własnego stanowiska.

W wypadku zagajenia dyskusji pierwszego rodzaju referent nie musi podsumowywać na zakończenie dy­skusji. Może to zrobić przewodniczący. Natomiast w wypadku, kiedy referent zajmuje określone stano­wisko, czasami nawet podane do wiadomości uczestni­ków w postaci tekstu referatu czy tez, po zakończonej dyskusji powinien on zająć stanowisko wobec wy­powiedzi dyskutantów. A podsumowania może doko­nać, w zależności od przyjętego zwyczaju albo umo­wy, referent albo przewodniczący.

Niekiedy ze względu na owocność dyskusji stoso­wane jest tego rodzaju postępowanie, że między refe­rentem a poszczególnymi uczestnikami dyskusji toczą się dialogi. Wówczas referent zajmuje stanowisko odpowiadające pozycji defendenta czyli respondenta w dyspucie scholastycznej, a dyskutanci ? oponentów. Tego rodzaju sposób pytań i natychmiastowych replik może być przyjęty nie tylko w trakcie wymiany zdań między referentem a innymi uczestnikami dyskusji, lecz za zgodą przewodniczącego między poszczegól­nymi dyskutantami. Metoda dyskusji bowiem powin­na być elastyczna i zmieniana na taką, która daje lepsze rezultaty.