Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że wielką wa­gę przywiązujemy do formy językowej, w jakiej pro­wadzi się dyskusję. Nie wpadajmy jednak w przesadę i nie przypisujmy formie większej wagi niż treści. Ignacy Krasicki w jednej ze swych bajek pt. ?Filo­zof i orator” tak pisze: Filozof dysputował o prym z oratorem. Gdy się długo męczyli mniej potrzebnym sporem [...]

Są ludzie, którzy mają jakiś antytalent do przed­stawiania nawet całkiem nieskomplikowanych proble­mów. Potrafią oni tak sprawę zmącić, że nie wiadomo, o co chodzi. I dopiero trzeba większego wysiłku umy­słowego, żeby dojść do sedna rzeczy. Potem zaś czło­wiek się zastanawia, dlaczego tyle trudu kosztowało go zrozumienie całkiem prostych rzeczy. Przyczyna niewątpliwie leży w tym, że wiele [...]

Bardzo nieprzyjemnie jest słuchać wypowiedzi za­nieczyszczonej niepotrzebnymi wtrętami. Na przykład bardzo często spotykanymi wtrętami są: stękanie, po­jękiwanie, mruknięcia, pochrząkiwania. Osoba mó­wiąca boi się ciszy, pomiędzy wypowiadanymi sło­wami czas na namysł zapełnia jękiem i ?eee…” ?mmm…”. Inni natomiast, uważając takie zawodzenie za zbyt mało eleganckie, zapełniają przerwy utartymi powiedzonkami: ?znaczy się”, ?powiedzmy”, ?dajmy na to” itp.; [...]

Gdybyśmy chcieli szczegółowo omówić zalecenia językowe przydatne dla osób, pragnących skutecznie przekonywać innych, musielibyśmy zrobić konkuren­cję stylistom. Dlatego odpowiedź na pytanie zawarte w podtytule udzielona zostanie w następujących krótkich punktach: Organizacja składniowa. Wypowiedź jest złożo­na z poszczególnych zdań. Im doskonalej zbudowane są zdania ze względu na składnię, im przejrzystsza konstrukcja całej wypowiedzi, tym większe są [...]

Włosi powiadają, że traduttori-tradittori, to znaczy: tłumacze są zdrajcami. Jeżeli tego rodzaju drastyczne sformułowanie potraktujemy nie dosłownie, lecz jako sygnał ostrzegawczy, w dyskusjach zwrócimy uwa­gę na: możliwość wypaczenia myśli osób dyskutujących za pośrednictwem tłumacza. W takim wypadku lepiej upewnić się, czy rzeczywiście uczestnik posługujący się niezrozumiałym dla nas językiem wygłosił jakąś tezę, z którą się [...]

Werbalizm przybiera niekiedy bardzo wyszukaną postać. Oto na teren dyskusji wchodzi ?fachowy” ję­zyk używany przez ?speców” tylko w tym celu, by pod przykrywką tajemniczo brzmiących terminów spe­cjalistycznych przemycić błahą treść, by mętniactwo skryć za zasłoną dymną słów. Wtajemniczony w me­dycynę tybetańską nie powie, że pacjent po prostu jest chory na wątrobę, ale najwyraźniej nastąpił rozstrój [...]

Wyobraźmy sobie, że w czasie dyskusji o demokra­cji jeden z uczestników prosi o głos i tak przemawia: ?Demokratyzm w sposób pośredni znajduje się w stosunku kontaktowania wartości dotyczących kul­tury etycznej w zależności od tego, jaki rodzaj warto­ści zostaje aktualizowany i urzeczywistniony w dąże­niach i czynnościach związanych z demokratyzmem. Kontaktowanie obojętne zachodzi w wypadkach, kie­dy przy [...]

Kiedy zamierzamy kogoś przekonać, myślimy za­zwyczaj głównie o tym, co powiedzieć, zajmuje nas przede wszystkim treść wypowiedzi. Ale nie tylko ona jest ważna dla adresata. Przy przekonywaniu ko­goś bardzo ważne jest i to, jak się mówi. Używany bo­wiem przez nas język może ułatwić albo utrudnić dyskusję. Najczęściej nawet nie zdajemy sobie sprawy, w jaki sposób [...]