Niewłaściwe byłoby założenie, że dyskusja musi koniecznie dać jakiś pozytywny rezultat. Dość często zdarza się, że wstępna dyskusja stwierdza, iż zagadnienie zostało źle postawione. Oto na przykład w wyniku rozważań, argumentów i kontrargumentów obradujący doszli do wniosku, że projekt budowlany posiada szereg wad i nie może być przyjęty. Wynik ten jest równie pożyteczny, chociaż nie tak pożądany jak przyjęcie projektu. Pamiętajmy, że wielowiekowe usiłowania zmierzające do zbudowania ?perpetuum mobile” zakończyły się wnioskiem negatywnym ? maszyna taka nie może być nigdy zbudowana. I to jest również cenne doświadczenie. Podobnie ma się sprawa z dyskusją. Jeżeli jakaś narada międzynarodowa nie daje na pozór żadnych konkretnych wyników, jak to się czytelnikowi gazet wydaje, nie znaczy to jeszcze, że była niepotrzebna. Podobnie nie można wymagać, by w bezpośrednim starciu dwóch przeciwników ideologicznych jeden z nich po wymianie argumentów przyznał ochoczo zwycięstwo adwersarzowi we wszystkich zasadniczych punktach sporu. Tak się zazwyczaj nie dzieje. Ale argumenty mają siłę działania poza momentem bezpośredniego atakowania odbiorcy. Zasiane ziarenko argumentu może kiełkować, by w pewnym momencie stać się składnikiem czyjejś motywacji.
Jakie więc mogą być rezultaty dyskusji w porównaniu z założonym celem? Można je przedstawić następująco:
- Dyskusja była skuteczna. Wszystkie cele, które były zamierzone, zostały osiągnięte ? współuczestnicy zostali całkowicie przekonani, wysunięte tezy okazały się słuszne i prawdziwe.
- Dyskusja częściowo tylko osiągnęła zamierzenia. W jej trakcie okazało się, że teza nie została przeprowadzona, a uczestnicy nie przekonani. Stan po dyskusji przypominał sytuację przed jej rozpoczęciem.
- W wyniku dyskusji obie strony zmieniły swoje zdanie, tezy roztrząsane zostały inaczej sformułowane.
Na podstawie wymienionych trzech możliwości można sobie skonstruować inne warianty. Na przykład poszczególnym przypadkiem typu drugiego i trzeciego byłby taki wypadek, kiedy w wyniku dyskusji następuje między dyskutantami wymiana bronionych tez ? porzucają oni własne tezy, przyjmując stanowisko swoich przeciwników. I czyni tak jedna i druga strona.
Nasze wprowadzenie w umiejętność dyskutowania zamkniemy przypomnieniem, że w wypadku większych dyskusji należy zwrócić szczególną uwagę na ich przygotowanie. W dobie nagminnie panującej mody na zebrania i dyskusje warto skoordynować problematykę i czas dyskusji z tymi instytucjami, które mogłyby niezależnie od nas zwołać konferencje, narady itp. na identyczne albo bardzo podobne tematy. Przygotowanie dyskusji może być także zrobione w formie dyskusji, ale już w szczuplejszym gronie. Następnie po przeprowadzeniu spotkania dyskusyjnego, w zależności od jego rodzaju, trzeba przystąpić do utrwalenia wyników, np. wydania materiałów dyskusyjnych drukiem, zrealizowania wysuniętych postulatów. Zorganizować dyskusję, przedyskutować problemy, utrwalić wyniki dyskusji ? oto zalecenia zebrane w możliwie najkrótszej formie. I podczas gdy dyskusja daje lepsze owoce, gdy bierze w niej udział dużo osób, to przygotowanie i ostatni jej etap najlepiej są przeprowadzane przez niewielki zespół.