Kwiecień 9th, 2012 
admin Ponieważ teren sztuki przekonywania obejmuje przede wszystkim żywą wymianę argumentów między ludźmi, nie będziemy się zajmowali dyskusją człowieka indywidualnego z samym sobą. Jest to bowiem forma pracy umysłowej, kiedy osoba namyślająca się zadając sobie pytanie, szuka właściwego rozwiązania niepokojącego ją problemu albo kiedy przygotowuje się do wymiany poglądów z kimś, czyje stanowisko stara się sobie wyobrazić i przewidzieć bieg dyskusji. Interesować nas będą zatem dyskusje prowadzone co najmniej przez dwie osoby. Możemy je ze względu na liczbę uczestników i formą prowadzenia podzielić następująco:
- dyskusje spontaniczne w małym gronie ? dwie osoby lub więcej w trakcie rozmowy rozpoczęły żywą wymianę zdań na jakiś interesujący wszystkich uczestników temat;
- dyskusje zorganizowane odbywające się w większym gronie ? prowadzone na zasadach parlamentarnych, tzn. pod przewodnictwem jednej osoby, która udziela głosu i czuwa nad przebiegiem wymiany zdań;
- dyskusje przed zespołem rozstrzygającym albo jednym tylko arbitrem ? ?pojedynek” przeprowadzony przez dwie lub więcej osób reprezentujących przeciwne obozy wobec sędziów, którzy mają przyznać rację jednej ze stron. Np. rozprawa sądowa, w której powód i oskarżony walczą na argumenty przed zespołem sędziowskim; dysputa naukowa, w której defendent broni swoich tez, oponent atakuje, a świadkowie sporu z prezydującym, czyli przewodniczącym na czele orzekają, której stronie przypadło zwycięstwo.
Ze względu na stanowisko, jakie zajmują wobec siebie uczestnicy, wyróżniamy dyskusję:
- wojowniczą, czyli polemikę (od greckiego słowa polemos ? wróg), kiedy dyskutanci dzielą się na co najmniej dwa przeciwne obozy, z których każdy nie zgadza się z poglądami przeciwnika i stara się go przekonać, broniąc argumentami i kontrargumentami swego stanowiska. Na przykład, spór między deterministami a indeterministami o to, czy postępowanie człowieka jest wyznaczone, czy wolne i nieskrępowane;
- budującą albo pogłębiającą, wówczas gdy chodzi o znalezienie różnych argumentów, przemawiających za słusznością pewnej tezy. Rozbieżność poglądów nie ma jednak charakteru polemicznego. Np. dyskusja nad filozoficznym pojęciem materii przeprowadzona w gronie zwolenników filozofii marksistowskiej.
Ze względu wreszcie na cel mamy do czynienia z:
- dyskusją teoretyczną, gdy chodzi o teren twierdzeń naukowych, światopoglądowych itp. Np. dyskusja nosi charakter teoretyczny, gdy dotyczy problemów powstania życia na ziemi;
- dyskusją praktyczną, zmierzającą do powzięcia pewnych wytycznych działania. Np. dyskusja, jak położyć kres zatruwaniu rzek ściekami;
- dyskusją ćwiczebną, przeprowadzaną dla celów szkoleniowych. Np. dyskusja nad pewnym wyimaginowanym przestępstwem tocząca się w studenckim kole prawników;
- rozgrywką osobistą, w której celem jest osiągnięcie zwycięstwa osobistego nad przeciwnikiem.
Pierwszy i drugi rodzaj należy do dyskusji rzeczowych, gdyż ważny jest w nich efekt końcowy, wyrażający się jakimś sądem określającym stosunek dyskutanta do omówionego zagadnienia.
W dyskusji prowadzonej dla celów szkoleniowych chodzi nie tylko o wyrobienie umiejętności poprawnego myślenia, formułowania sądów oraz argumentowania i kontrargumentowania w starciu z oponentami. Dyskusja ta ma ponadto szersze zastosowanie na przykład w nauczaniu, jako wspomniana już metoda heurystyczna.
Wreszcie w rozgrywce osobistej na plan pierwszy wysuwa się zwycięstwo osobiste, udzielenie poparcia osobie sprzymierzonej i pognębienie przeciwnika, o czym może być przekonany nie tyle sam przeciwnik, ile osoba przeprowadzająca rozgrywkę i współuczestnicy dyskusji albo jej bierni świadkowie.
Przedstawione trzy podziały ze względu na liczbę uczestników i formę prowadzenia, na postawę dyskutantów względem siebie i na cel ? pozwalają wyczerpać wszystkie rodzaje dyskusji, jakimi będziemy zajmowali się w tej książce. Należy tylko na podstawie tych trzech podziałów stworzyć pełną liczbę kombinacji, krzyżując ze sobą typy dyskusji. Tak na przykład otrzymamy dyskusję spontaniczną w małym gronie na tematy teoretyczne o charakterze polemiki, dyskusję zorganizowaną odbywającą się w większym gronie, rozpatrującą zagadnienia praktyczne, i o charakterze budującym itd. Nie będziemy jednak wyliczali wszystkich możliwych rodzajów dyskusji, ponieważ zależy nam nie tylko na względach teoretycznych, lecz i na praktycznych; nie tylko chcemy wiedzieć, jakie są możliwe formy dyskusji, ale nauczyć się, jak dyskutować i skutecznie przekonywać.
Posted in 