O ile wiemy, że jakiś uczestnik dyskusji zna dobrze logikę i rozumuje poprawnie, cały nasz wysiłek po­winniśmy skierować na kontrolę przesłanek. Jeżeli bowiem nieopatrznie wyrazimy zgodę na przyjęcie fałszywych twierdzeń, będziemy zmuszeni do przyję­cia wniosku, jeśli nie mamy nic do zarzucenia samej formie wnioskowania. Oto na przykład dyskutant wy­wodzi: Myślenie jest funkcją mózgu. Wszystkie zwierzęta [...]

Kiedy coś uzasadniamy, zawsze z pewnych przesła­nek wyciągamy wnioski. Przekonywający chcąc, by argumenty jego zostały przyjęte, troszczy się o dobór takich przesłanek, które by trafiły do adresata, i o pra­widłowość przejścia od przesłanek do wniosku ? to znaczy o poprawność logiczną wnioskowania. Mamy więc do czynienia z przesłankami, które są jak gdyby materiałem konstrukcyjnym, oraz [...]

Jakże często jesteśmy świadkami następujących stwierdzeń: W Londynie zawsze panuje mgła. Nie od­dam dziecka do żłobka, bo tam dzieci ciągle chorują. Wszystkie Polki są piękne i zgrabne. W chlebie z tej piekarni zawsze coś znajduję ? sznurek, gwóźdź itd. Po wojnie nie ukazała się żadna dobra powieść współ­czesnego autora. Ona jest złą kucharką, bo wciąż [...]

Chińczycy opowiadają sobie następującą anegdotę: Pewnego razu słudzy, którym pan zostawił kielich wi­na, postanowili, że otrzyma go ten, kto najszybciej narysuje węża. Jeden z uczestników tych zawodów rysunkowych błyskawicznie go wymalował i byłby z pewnością otrzymał wino, gdyby dla żartu nie dory­sował wężowi nóg. Wtedy wszyscy orzekli, że rysu­nek nie spełnia warunków ?konkursu”, bo to [...]

W pewnym momencie dyskusji może się zdarzyć, że uczestnicy nie rozumieją jakiegoś terminu. Wówczas dyskutant, który użył tego słowa: tłumaczy, o co mu chodzi przez pokazanie przed­miotu, czynności, która nazywana jest nie­zrozumiałym terminem. Np. zamiast tłumaczyć, jaki to jest wymiar książki ?in folio”, pokazuje ją; dostarcza odpowiednich informacji, które pozwa­lają dokonać interpolacji ? ?wypośrodkować”, jakie [...]

Jakiś nieznany, domorosły ?logik” skonstruował za­bawny wywód, przy pomocy którego dowodzi się, że czas to dozorca: ?Bo czas to pieniądz, pieniądz to for­sa, forsa to grunt, grunt to ziemia, ziemia to matka, matka to anioł, anioł to stróż, stróż to dozorca, więc czas to dozorca”. Z podobnym tokiem rozumowania spotykamy się niestety i w poważnych [...]

Wspomniany już twórca dialektyki erystycznej Ar­tur Schopenhauer pisząc O znaczeniu logiki i rzad­kości rozsądku, tak uzasadniał możliwość obycia się bez logiki: ?Wyprowadzać sądy z sądów ? oto wszystko, czego uczy logika i co może uczynić rozum, pozostawiony samemu sobie. Ale, aby dokonać tego dokładnie i bez błędu, rozum nie wymaga żadnej nauki o prawach swej [...]